Гусляр (часть 3)

"Гэй ты, князь! Гэй, праслаўны на цэлы бел свет, 
Не такую задумаў ты думу,- 
Не дае гуслярам сказу золата цвет, 
Белых хорамаў п'яныя шумы. 

Скурганiў бы душу чырванцом тваiм я; 
Гуслям, княжа, не пiшуць законаў: 
Небу справу здае сэрца, думка мая, 
Сонцу, зорам, арлам толькi роўна. 

Бачыш, княжа, загоны, лясы, сенажаць,-
ўм пакорны я толькi з гуслямi, 
Сiлен, княжа, караць, галаву сiлен зняць,-
Не скуеш толькi дум ланцугамi. 

Славен, грозен i ты, i твой хорам-астрог, 
Б'е ад сцен-цэгел ледам зiмовым; 
Сэрца маеш, як гэты цагляны парог, ў душу -
як скляпоў гэтых сховы. 

VIII

Глянь ты, слаўны ўладар, па палеткi свае: 
Сарачнi там сох бачыш, як блудзе; 
А цi чуў ты, аб чым там араты пяе, 
Дзе i як жывуць гэтыя людзiў 

Глянь ў лехi свае, ў падзямеллi глянь, князь, 
Што настроiў пад хорамам гэтым: 
Браццi корчацца там, табой кiнуты ў гразь, 
Чэрвi точаць жывых iх, раздзетых. 

Ты ўсе золатам хочаш прыцьмiць, загацiць...
Цi ж прыгледзеўся, хорамны княжаў 
Кроў на золаце гэтым людская блiшчыць, 
Кроў, якой i твая моц не змажа. 

Ты брыльянтамi ўсыпаe атласы i шоўк - 
Гэта цертая сталь ад кайданаў, 
Гэта вiсельнi петляў развiты шнурок,
Гэта, княжа, твае саматканы. 

IX 

Стол ты ўставiўядой, косцей шмат пад сталом,- 
Гэта косцi бядноты рабочай; 
Пацяшаешся белым, чырвоным вiном,- 
Гэта слезы нядолi сiрочай. 

Хорам выстраiў ты, твайму воку так мiл, 
Адшлiфованы цэгла i камень,- 
Гэта - памяткi-плiты з няў?часных магiл, 
Гэта - сэрцаe скамененых пламень. 

Люба чуцi табе скочнай музыкi звон: 
Ты, дружына п'яце асалоду,- 
А цi ўслухаўся ты, як плыве з яе стогн, 
Стогн пракляцця табе, твайму родуў! 

Ты збялеў, ты дрыжыш, слаўны княжа-ўладар! 
Госцi хмурны, а дворня знямела... 
Ну, што, княжаў пара даць за песню мне дар! 
Выбачай, калi спеў мо няўмела". 

X

Князь стаiць, князь маўчыць, жуда, помста б'е з воч; 
Гулi зглухлi: нi жартаў, нi смехаў... 
Думаў князь, выдумляў, грымнуў шабляй наўзбоч, 
Толькi з лескатам выбегла рэха. 

- Гэй ты, сонцу раўня, не на тое пазва? 
На вяселле цябе сваей княжны!.. 
Ты шалены, стары! хто цябе дзе хава? 
Ты, знаць, вырадак цемры сярмяжнай. 

Ты адважыўся мне на сляпы перакор 
Вызваняцi сусветныя трэлi; 
Платы маю шмат я для такiх непакор, 
Хто сябе процi мне стаць асмелi?, 

Я па-князеўску ўсiм i плачу, i люблю! 
Ты не хочаш дуката? - не трэба!.. 
Узяцi старца i гуслi жыўцом у зямлю' 
Знае хай, хто тут пан: я -- цi неба!